Cieślewski Filip

Portrecista aktywny w dawnych województwach sieradzkim i łęczyckim w końcu XVIII w., w 1793 r. pracujący dla rodziny Walewskich herbu Kolumna, znany wyłącznie dzięki adnotacjom umieszczonym na odwrociach portretów przechowywanych w zbiorach Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej, Muzeum Walewskich w Tubądzinie stanowiącym oddział Muzeum Ziemi Sieradzkiej w Sieradzu oraz w kościele parafialnym w Grodzisku w powiecie łęczyckim.

Inskrypcjeumieszczone na odwrociach obrazów zawierają zwykle podstawowe informacje o sportretowanych i zlatynizowaną sygnaturę autorską: pinx. PhilipusCieslewski.

Znane są następujące portrety autorstwa Filipa Cieślewskiego– wszystkie datowane na 1793 rok:

• Szymona Chabielskiego (ur. 1724) herbu Jastrzębiec, rzekomego skarbnika sieradzkiego, właściciela Mikołajewic, Łopatek i Małynia w woj. sieradzkim, dwukrotnie żonatego: z Anielą z Walewskich i Anną z Walewskich (w zbiorach Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej)
• Anny z Walewskich Chabielskiej (ur. 1757), córki kasztelana łęczyckiego Józefa Walewskiego, drugiej żony Szymona Chabielskiego (w zbiorach Muzeum Walewskich w Tubądzinie, Oddziale Muzeum Ziemi Sieradzkiej w Sieradzu)
• Józefa Walewskiego († 1762) herbu Kolumna, kasztelana łęczyckiego,dziedzica dóbr Kiki i Wrzeszczewicew woj. sieradzkim (w zbiorach Muzeum Walewskich w Tubądzinie)

Jak świadczą inskrypcje zachowane na obrazach, w1793 roku Filip Cieślewskiprzemalował również dwa siedemnastowieczne portrety przechowywane w kościele parafialnym w Grodzisku w powiecie łęczyckim: Jana z Rudnik Rudnickiego († 1620) herbu Lis, kasztelana sieradzkiego i fundatora tejże świątyni w 1612 roku oraz jego brata Szymona Rudnickiego († 1621),sekretarza wielkiego koronnego, od 1604 roku biskupa warmińskiego, który konsekrował ów kościół.

Barbara Kowalska przypisała Filipowi Cieślewskiemu jeszcze jeden portret:Józefa Walewskiego ze zbiorów kaliskiego muzeum (eksponowany w Zespole Pałacowo-Parkowym w Lewkowie– Oddziale Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej), który jest repliką sygnowanego portretu tubądzińskiego. Obydwa konterfekty namalowane zostały 31 lat po śmierci modela, zapewne z celu uzupełnienia rodowej galerii.

Portrety Filipa Cieślewskiegoodznaczają się cechami charakterystycznymi dla tzw. portretu sarmackiego: są płaskie, dwuwymiarowe, a wrażenie to potęguje stosowanie wyraźnie okonturowanych, słabo modelowanych plam barwnych. Malarz posługuje się w nich ostrą, realistyczną charakterystyką modela posuniętą do granic weryzmu, jednocześnie jednak poprzestaje na możliwie wiernym oddaniu rysów twarzy i drobiazgowym ukazaniu detali i ozdób stroju modela, nie podejmując prób jego psychologicznej charakterystyki. Tła jego portretów są neutralne, jednostajne, całkowicie pozbawione atrybutów, a portretowani są sztywno upozowani i wykonują konwencjonalne gesty.

Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. 5. Województwo poznańskie, red. T. Ruszczyńska, A. Sławska, z. 26. Powiat turecki, opr. M. Kwiczała, Warszawa 1959, s. 7, il. 26.

Portret sarmacki XVII-XVIII w. Katalog Muzeum Sztuki w Łodzi,maj – czerwiec 1967, oprac. M. Bohdziewicz,Łódź 1967

Cieślewski Filip [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 1, A-C, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1971, s. 356.

Galeria portretu sarmackiego. Ród Walewskich. Katalog wystawy zorganizowanej przez Biuro Wystaw Artystycznych i Muzeum Okręgowe w Sieradzu, kwiecień 1980, oprac. W. Sawicki, [Sieradz 1980], s. nlb.

B. Kowalska, Prowincjonalny portret Polski XVIII-XX w. Katalog wystawy ze zbiorów Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej, Kalisz 1983, s. 6-7, il. 12, 14. 

W. Kościelniak, O zaginionych portretach sarmackich z Tubądzina, „Na sieradzkich szlakach”, XXI: 2006, s. 15.

A. Kufel-Dzierzgowska, [Replika w/s portretów z Tubądzina], „Na sieradzkich szlakach”, XXI: 2006, s. 15.

Ch. Rohrschneider, Cieślewski Filip [w:] Saur Allgemeines Künstlerlexikon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, t. 19, München – Lepzig1998, s. 181.