Artyści Kaliscy
English

Muller Johann

Malarz

data urodzenia nieznana - 1766

Nazwisko zapisywane też w źródłach jako:  Miller, Meller, Myler.

Malarz zatrudniany w l. 1756-1765przez ks. Stanisława Józefa Kłossowskiego (1726-1798), ówczesnego wicekustosza kolegiaty pw. Wniebowzięcia NMP (sanktuarium św. Józefa) w Kaliszu do prac malarsko-pozłotniczych przy wyposażeniu świątyni wykonanym w l. 1751-1758 przez Frantza Eytnera i jego współpracowników. Być możetożsamy z odnotowanym w Zdunach koło Krotoszyna i Poznaniu Johannem Josephem Müllerem, pozwanym w 1730 r. przez cech malarzy poznańskich o wykonywanie zawodu poza cechem. On lub jego syn Karl Joseph, również malarz, urodzony w Zdunach i czynny w Poznaniu († 1787), jest być może autorem portretu ks. Mikołaja Rozalskiego w kościele par. w Koźminie, sygnowanego „mal. Józef Müller 1757”.

Prawdopodobnie córką Johanna Müllera była Josepha, dwudziestoośmioletnia panna, która 18 lutego 1754 r. poślubiła w kaliskiej kolegiacie snycerza Frantza Eytnera. Małżeństwo przetrwało osiem lat, doczekawszy się trojga dzieci. 17 maja 1762 r. w wieku 36 lat kobieta zmarła i pochowana została w kolegiackiej krypcie pod kaplicą św. Józefa.  

6 lipca 1756 r. Johann Müller zawarł z ks. S. J. Kłossowskimkontrakt na wyzłocenie i pokrycie marmoryzacją ołtarza pw. świętego Józefa w kaliskiej kolegiacie (wykonanego w l. 1751-1752 przez Frantza Eytnera) wraz z rzeźbami, ramami obrazów i antependium. Umowa przewidywała też namalowanie nowego obrazu świętej Katarzyny, przeznaczonego do zwieńczenia ołtarza, pomalowanie ścian i okna kaplicy św. Józefa, a także pokrycie marmoryzacją i złoceniami chrzcielnicy i jej obudowy (również roboty Frantza Eytnera). Za wykonanie wszystkich tych prac malarz otrzymał zapłatę w wysokości 70 czerwonych złotych. 

26 maja 1765 r. malarz i ks. Kłossowskispisali kolejny kontraktna wyzłocenie i odmalowanie ołtarza św. Jana (niezachowanego, wykonanego w 1758 r. przez Frantza Eytnera) i namalowanie do jego zwieńczenia obrazu o nieokreślonej w umowie tematyce (obraz w gorzeiaki się będzie podobał).

Spośród znanych ze źródeł dzieł Johanna Müllera zachował się tylko obraz Mistycznych Zaślubin św. Katarzyny, nadal znajdujący się w kaliskiej kolegiacie w zwieńczeniu ołtarza pw. św. Józefa. Reprezentuje on dojrzałe formy barokowe z pewnymi znamionami rokoka, widocznymi zwłaszcza w detalach stroju świętej (krój rękawów wykończonych tzw. angażantami z dwóch rzędów falban, spódnica z naszytymi ze wstążek lamówkami), wysoko upiętej fryzurze oraz zgaszonej, przełamanej kolorystyce przedstawienia i sposobie kładzenia świateł. Wprawdzie Teresa Ruszczyńska i Aniela Sławska wspomniały o odnalezieniu na tym obrazie sygnatury innego malarza Jana Godzkiego, również zatrudnianego w kolegiacie przez ks. Kłossowskiego, jednak badania przeprowadzone podczas profesjonalnej konserwacji nie potwierdziły tej informacji, ani opartej na niej atrybucji.

Johann Müller zmarł w Kaliszu 29 marca 1766 r. i pochowany został w krypcie pod prezbiterium kościoła św. Mikołaja w Kaliszu.                                                  

Ewa Andrzejewska

Źródła

Archiwum Diecezjalne we Włocławku, zespół Akta Kapituły Kaliskiej: 

-     sygn. A. Kap. Kal. 23, Kontrakt na pozłocenie Ołtarza Swiętego Józefa…, k. nlb.

-     sygn. A. Kap. Kal. 23, [Kontrakt na wyzłocenie y odmalowanie Ołtarza Swiętego Jana], k. nlb.

Archiwum Diecezjalne we Włocławku, zespół: Księgi metrykalne parafii w Kaliszu: 

-     KM par. św. Józefa 15, Liber Metrices Copulatorum Ecclesiae Collegiatae Callisiensis Anno Christiana 1752do Inchoatus, k. 12. 

-     KM par. św. Józefa 29, Liber Sepulcrorum  Ecclesiae Collegiatae Callisiensis […] Anno 1761 Inchoatus, k. 12.

-     KM par. św. Mikołaja 39, Cathalogus Mortuorum et in hac Ecclesiae Sepultorum […] Anno Domini 1730 inceptus,s. 77.

 

Najważniejsze opracowania:

-      A. Brosig, Materiały do historii sztuki Wielkopolskiej, Poznań 1956, s. 288, 302, 329.

-      Müller Johann Joseph, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy,t. 5, Le-M, Warszawa 1993, s. 666.

-      Katalog zabytków sztuki w Polsce,t. 5. Województwo poznańskie, z. 6. Powiat kaliski, opr. T. Ruszczyńska, A. Sławska, Z. Winiarz, Warszawa 1960, s. 16.

-      Katalog zabytków sztuki w Polsce,t. 5. Województwo poznańskie, z. 11. Powiat krotoszyński, opr. Z. i J. Kębłowscy, Warszawa 1973, s. 22.

-      M. Jaracz, Nazwiska mieszkańców Kalisza od XVI do XVIII wieku, Bydgoszcz 2001, s. 257.

-      E. Andrzejewska, Ks. Stanisław Józef Kłossowski (17261798). Kustosz sanktuarium św. Józefa w Kaliszu, Kalisz 2010, s. 9, 61, 77-79, 166, 168.

 

Opracowania niepublikowane:

-     D. Stoces, Karty ewidencyjne dzieł sztuki i rzemiosła artystycznego dla kościoła w kolegiackiego w Kaliszu, 1993 r., maszynopisy w Narodowym Instytucie Dziedzictwa w Warszawie i Archiwum Urzędu Ochrony Zabytków w Kaliszu (dalej UOZ).

-        B. Szykulska, Dokumentacja konserwatorska obrazu „Zaślubiny św. Katarzyny”, Warszawa 1984/85, maszynopis w Archiwum UOZ w Kaliszu, sygn. I-K/0003/0005, passim, zwłaszcza s. 4.

 

 

 

Johann Müller, Mistyczne Zaślubiny św. Katarzyny, 1756 r.
Podpis Johanna Müllera
Powrót na górę strony