Artyści Kaliscy

Eytner Antoni Krystian

Tytuł

Eytner Antoni Krystian

Temat

stolarz, krewny i współpracownik snycerza Frantza Eytnera,

aktywny w Kaliszu w latach 1780-1790

Twórca

Ewa Andrzejewska

Data

Data ur. 1754

Opis

Nazwisko zapisywane też w źródłach jako:  Heitner, Eitner, Hetner.

Kaliski stolarz, urodzony w Kaliszu jako syn pochodzącego z Głogowa na Śląsku stolarza Christiana Antona Eytnera i jego żony Anny Teresy, 23 maja 1754 r. ochrzczony w tutejszejkolegiacie Wniebowzięcia NMP. Jego siostra Anna Rozyna, również urodzona w Kaliszu i 12 kwietnia 1756 r.ochrzczona w tej samej świątyni, jako osiemnastoletnia panna poślubiła 30 sierpnia 1774 r. kaliskiego mieszczanina Antoniego Niecieckiego. Po śmierci ojca Christiana, małżonkowie Anna Rozyna i Antoni Niecieccy odkupili za 700 zł od owdowiałej Anny Teresy i Antoniego dom położony przy ul. św. Stanisława. Transakcja przeprowadzona została 31 stycznia 1780 r. i zgodnie z jej ustaleniami wdowa miała mieć zapewnione przez córkę i zięcia dożywotnie utrzymanie, zaś Antoni Eytner otrzymał tytułem spłaty 200 zł.

Antoni był żonaty z Marianną; w lutym 1787 r. urodziła im się w Kaliszu córka Apolonia Scholastyka, zmarła jako dwumiesięczne niemowlę.

Po śmierci ojca Christiana († 19 stycznia 1780 r.) Antoni prowadził pozostawiony przez niego warsztat stolarski, nadal ściśle współpracując ze swym krewnym, snycerzem Frantzem Eytnerem przy tworzeniu wyposażenia kaliskiej kolegiaty, a także innych świątyń staropolskich województw: kaliskiego, sieradzkiego i łęczyckiego. Owocem tej współpracy byłym.in. nowe zwieńczenia kolegiackich ołtarzy bocznych, wykonane ok. 1790 r. po katastrofie budowlanej świątyni (1783 r.), para ołtarzy pw. śś. Alojzego Gonzagi i Stanisława Kostki, a także drzwi frontowe kościoła opatrzone datą „1790”, z artykulacją architektoniczną opartą na porządku kompozytowym ipóźnorokokową ornamentyką.

Z okresu współpracy Frantza Eytnera z Antonim pochodzą też zapewne cztery zachowane w kaliskiej kolegiacie konfesjonały o rokokowej dekoracji i lekko klasycyzującej strukturze architektonicznej, której artykulację tworzą m. in. kanelowane pilastry.

Z 1784 r. pochodzi wzmianka, z której wynika, iż stolarski warsztat Antoniego Eytnera mieścił się w domu wynajmowanym od Katarzyny z Ambroszkiewiczów, wdowy po mieszczaninie kaliskim Andrzeju Dobrowojskim. Budynek, nazywany nawet w niektórych źródłach „dworkiem”, położony był zapewne na którymś z kaliskich przedmieść. Prawdopodobnie był dość obszerny, gdyż pozwolił na ulokowanie podnajemcy w osobie mydlarza Liberta, o czym informuje rejestr poboru podatków. Z wysokości opłacanego przez stolarza podatku zwanego symplą wynika, iż nie zatrudniał on wówczas czeladzi ani służby.            

Źródło

 Archiwum Państwowe w Poznaniu, zespół archiwalny nr 53/4328, Akta miasta Kalisza:

-     sygn. K. m. I/143, Protocollon realtionum advocatialium et Scabinalium Callisiensium…, s.143-147.

-     sygn. K. m. I/151, Księga wójtowska i ławnicza, s. 86-87.

-     sygn. K. m. I/239, Protocollon. Księga rezolucji ustalonych w wyniku działalności Komisji Dobrego Porządku, s. 85, 176.

Archiwum Diecezjalne we Włocławku, zespół Księgi metrykalne parafii w Kaliszu: 

-     sygn. KM par. św. Józefa 2, Liber qui est Vitae Baptizaorum Ecclesiae Collegiatae Calissiensis ab Anno Domini 1722 Inchoatus, s. 206, 223.

-     KM par. św. Józefa 15, Liber Metrices Copulatorum Ecclesiae Collegiatae Callisiensis Anno Christiana 1752do Inchoatus, 107-108, s. 165.

-     KM par. św. Józefa 29, Liber Sepulcrorum  Ecclesiae Collegiatae Callisiensis […] Anno 1761 Inchoatus,k. 104.

-     sygn. KM par. św. Mikołaja 3, [Metryki ochrzczonych 1782-1793], s. 72.

-     sygn. KM par. Św. Mikołaja 40, Libro Librorum Metrices Mortuorum et in haec Ecclesiae adSanctum Nicolaum […] incipiendo […] Anno Domini 1781, s. 26.

 

Opracowania:

-      M. Jaracz, Nazwiska mieszkańców Kalisza od XVI do XVIII wieku, Bydgoszcz 2001, s. 118-119.

-      E. Andrzejewska, Ks. Stanisław Józef Kłossowski (17261798). Kustosz sanktuarium św. Józefa w Kaliszu, Kalisz 2010, s. 62.

-        E. Andrzejewska, Frantz Eytner, śląski rzeźbiarz osiadły w Kaliszu. Najnowsze ustalenia, [w:] Splendor i fantazja. Studia nad rzeźbą rokokową w dawnej Rzeczypospolitej i na Śląsku. Materiały konferencji Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, red. P. Migasiewicz, Warszawa 2013, s. 348-349, 361, 362.

-        E. Andrzejewska, „Konsztu snycerskiego Magister” Frantz Eytner z Kalisza, „Notatki Dobrzyckie”, nr 48, maj 2014, s. 12.

 

 

Pliki

Cytat

Ewa Andrzejewska, “Eytner Antoni Krystian,” Artyści Kaliscy, przeglądany 29 marca 2024, http://artyscikaliscy.tarasin.pl/en/items/show/49.

Formaty wyjściowe